T24 Dış Haberler
Hizbullah tarafından elektronik davet aygıtlarının salı günü saat 15.30 sularında eş vakitli olarak patlaması sonucu Lübnan genelinde binlerce kişi yaralandı. Uzmanlar ve ismini vermeden konuşan yetkililer, aygıtların teslim edilmeden evvel sabote edilmesiyle düzenlenen “benzeri görülmemiş” bir taarruz olduğunu tabir ediyor. Ortalarında Amerikalıların da bulunduğu yetkililerin aktardığına nazaran; her bir aygıtın içine bir ila iki ons kadar küçük patlayıcı unsur, aygıtlar şimdi teslim edilmeden yerleştirilmiş olabilir. Bu kıymetlendirme, patlama anlarına ilişkin görüntü manzaralarda patlamanın şiddeti ve biçiminden yola çıkılarak da yapılabiliyor. Öte yandan davet aygıtlarının Tayvan’dan sipariş edildiği söz ediliyor.
TIKLAYIN | Lübnan’da Hizbullah militanlarının davet aygıtları eş vakitli olarak patlatıldı; 8 kişi hayatını kaybetti, 2 bin 800 kişi yaralandı
Patlamaları ne tetikledi?
Operasyon hakkında bilgi sahibi Amerikalı ve öbür yetkililere nazaran; İsrail, Hizbullah’a yönelik “çağrı cihazı” operasyonunu, Lübnan’a ithal edilen Tayvan imali yeni bir davet aygıtı kümesinin içine patlayıcı unsur gizleyerek gerçekleştirdi.
Yetkililerden kimilerine nazaran; Hizbullah’ın Tayvan’daki “Gold Apollo”dan sipariş ettiği davet aygıtları Lübnan’a ulaşmadan evvel tahrif edilmişti. Davet aygıtlarının birden fazla, şirketin AR924 modeliydi. Lakin öteki üç model de sevkiyata dahil edilmişti.
Yetkililerden ikisi, bir ila iki ons kadar küçük patlayıcı unsurun her bir davet aygıtındaki pilin yanına yerleştirildiğini söyledi. Patlayıcıları patlatmak için uzaktan tetiklenebilen bir anahtar da yerleştirilmişti.
The New York Times’a konuşan yetkililer, Lübnan’da saat 15.30 sularında davet aygıtlarının Hizbullah liderliğinden geliyormuş üzere görünen bir ileti aldığını söyledi. Bu bildiri, patlayıcıları harekete geçirdi.
Yetkililerden üçüne nazaran aygıtlar patlamadan evvel birkaç saniye boyunca bip sesi çıkaracak halde programlanmıştı.
Yetkililerden birkaçı ,Tayvan’daki Gold Apollo şirketinden 3 binden fazla davet aygıtı sipariş edildiğini söyledi. Hizbullah davet aygıtlarını Lübnan’daki üyelerine dağıttı, kimileri da İran ve Suriye’deki Hizbullah müttefiklerine ulaştı. İsrail’in saldırısı açık olan ve ileti alan davet aygıtlarını etkiledi.
Çağrı aygıtlarının tam olarak ne vakit sipariş edildiği ve Lübnan’a ne vakit ulaştığı hâlâ belirsizliğini koruyor.
Patlamanın gücü ve suratı, patlayıcı husustan kaynakladığını gösteriyor
Saldırı imajlarını inceleyen bağımsız siber güvenlik uzmanları, patlamaların gücü ve suratının bir tıp patlayıcı husustan kaynaklandığının açık olduğunu söyledi.
Yazılım şirketi WithSecure’da araştırma uzmanı ve Europol’de siber cürüm danışmanı olan Mikko Hypponen, “Bu davet aygıtları muhtemelen bu cins patlamalara neden olacak formda bir biçimde modifiye edilmişti; patlamanın boyutu ve gücü bunun yalnızca bataryadan kaynaklanmadığını gösteriyor” dedi.
The Washington Post’a konuşan Stratejik ve Milletlerarası Çalışmalar Merkezi Milletlerarası Güvenlik Programı Yönetici Yardımcısı Emily Harding de İsrail’in Hizbullah’ın davet aygıtları için kullandığı tedarik zincirine sızarak bunları fizikî olarak donatmanın bir yolunu bulmuş olmasının mümkün olduğunu söyledi. Harding, siber akın ihtimalinin, davet aygıtlarının “son derece düşük teknolojili tabiatı göz önüne alındığında” çok da yüksek olmadığını kaydetti. Harding’e nazaran davet aygıtları ses ve kamera kaydı yapamadığı için hareketlerin ve toplantıların izlenmesi kelam konusu olduğunda cep telefonlarından daha az risk oluşturuyor.
Çağrı cihazı
“Tarihteki en kapsamlı fizikî tedarik zinciri saldırısı”
Bir ulusal güvenlik fikir kuruluşu olan Silverado Policy Accelerator’ın başkanı Dmitri Alperovitch de “Bu tahminen de tarihteki en kapsamlı fizikî tedarik zinciri saldırısı üzere görünüyor: ithal edilen aygıtları patlayıcı içerenlerle değiştirmek ve hepsini tıpkı anda bir tıp komuta ve denetim kanalı aracılığıyla tetiklemek” sözlerini kullandı. Operasyonun “istihbarat kazancı/kaybı kararını vermeyi” gerektirdiğine dikkat çeken Alperovitch, İsrail’in Hizbullah casuslarını yaralamaktan elde edeceği faydayı, bağlantı aygıtlarına daha uzun bir müddet “erişim sağlamaktan” elde edeceği yarara karşı tartması gerektiğini ve bunun “belki de daha büyük bir istihbarat avantajı sağlayabileceğini” söyledi.
TIKLAYIN | Lübnan: Davet aygıtlarının patlatılması İsrail’in hatası ve ulusal egemenliğin ihlali
“Saldırı en savunmasız yerden amaç aldı”
Tel Aviv Üniversitesi’nde İsrailli bir siber güvenlik analisti ve araştırmacı olan Keren Elazari, taarruzların Hizbullah’ı en savunmasız olduğu yerden maksat aldığını söyledi.
Hizbullah lideri Hasan Nasrallah, İsrail’in nezaretine karşı giderek daha savunmasız hale geldiğini düşündüğü cep telefonlarının kullanımını sıkı bir biçimde sonlandırmıştı. Elazari, “Bu taarruz onları Aşil topuğundan vurdu zira merkezi bir bağlantı aracını ortadan kaldırdılar. Bu çeşit aygıtların, davet aygıtlarının daha evvel de maksat alındığını gördük lakin bu kadar sofistike bir taarruz olmamıştı” dedi.
Atlantik Kurulu Orta Doğu programları kıdemli yöneticisi William Wechsler, davet aygıtı patlamalarının “Hizbullah için son derece utanç verici” olduğunu ve potansiyel olarak değerli bir tırmanmayı tetikleyebileceğini söyledi.
Sosyal medyada yayımlanan görüntülerde, patlamalar nedeniyle ağır hasar görmüş üzere görünen davet aygıtları ve aygıtların sahipleri tarafından taşınırken dükkanlarda patladığı anlar görülüyor. Bir süpermarkette çekilen bir görüntüde, insanların meyve otomobillerinin etrafında toplandığı sırada bir patlama olduğu görülüyor.
Gazze’de 7 Ekim’de başlayan savaşla birlikte İsrail ve Hizbullah ortasında yükselenen çatışmanın son salvosu, davet aygıtlarının patlatılması oldu. Olay, Lübnan’da yaklaşık 1 yıldır devam eden Gazze savaşı sürecinde en büyük kitlesel can kaybı ve yaralanmaya sebep olan olay oldu. Hücum, ülkenin sıhhat sistemini sarstı. Sağlık Bakanı Firas Abiad, ülke genelinde en az 2 bin 800 kişinin yaralandığını, bunların birçoklarının yüz, el ya da mide yaraları olduğunu söyledi. En az 9 kişi hayatını kaybetti.
Lübnan Eğitim Bakanı tarafından yapılan açıklamaya nazaran, İsrail’in “suç teşkil eden aksiyonunu kınamak amacıyla” çarşamba günü ülkedeki okul ve üniversiteler kapatıldı. İran medyasına nazaran patlamalarda ölenler ortasında Hizbullah’ı temsil eden bir milletvekilinin oğlu ve yaralananlar ortasında İran’ın Lübnan Büyükelçisi de bulunuyor.
|
T24 müellifi Füsun Sarp Nebil, davet aygıtlarının hacklenerek Lityum pillerinin bir yazılım ile patlatıldığı yorumlarına katılmadığını söz ettiği yazısında şu kritik soruları sordu:
Nebil, aygıtlara üretim ya da teslimat sırasında müdahale edilmiş olma ihtimalinin daha yüksek olduğunu yazdı. TIKLAYIN | Lübnan’da Hizbullah’ın davet aygıtları nasıl patlatıldı? |