T24 Haber Merkezi
Tarım ve Orman Bakanlığı geçtiğimiz hafta “ifşa listesi” yayımlayarak taklit ve tağşiş içeren eserleri ve markaları kamuoyuyla paylaştı. Yüzlerce eser ve markanın yer aldığı listede kimi eserler dikkat çekerken tartışmalar son günlerde Köfteci Yusuf’un eserlerinde domuz eti kullanıldığının ortaya çıkması üzerinde ağırlaştı. Bunun yanı sıra listede yaygın olarak, bal eserlerinde “taklit yahut tağşiş”, zeytinyağında “tohum yağı”, peynirde “nişasta”, et eserleri ve bilhassa sucukta “tek tırnaklı hayvan eti, kanatlı hayvan eti, sakatat, baş eti, taşlık, lisan, kalp, deri…” tespit edildiği bilgisine yer verildi. Baharatlarda da bilhassa kekikte “bilinmeyen madde”, salça ve çayda besin boyası tespit edildiği belirtildi.
Bakanlığın liste yayınlamasıyla birlikte, yıllardır gündemde olan besin güvenliği konusu bir kere daha tartışmaya açıldı. Besin eserlerinde kullanılan uygunsuz ve sıhhati tehdit eden unsurlar konusunda ilgili bakanlıkların sorumlulukları da tartışmaların temel noktalarından.
Listede yer alan marka ve eserleri, sahtecilik biçimlerinin sıhhate tesirlerini ve Tarım ve Orman Bakanlığı’nın sorumluluğunu pahalandıran besin mühendisi Bülent Şık, besinlerde halk sıhhatini tehdit eden asıl ögelerin tespit edilmediğine vurgu yaparak “Taklit ve tağşiş yapan firmaların açıklanması buzdağının ucunu göstermektir. Siz bunlarla oyalanın demektir” diye konuştu.
Taklit ve tağşiş konusunun değerli olduğunu lakin bunu çok ötesine varan ve önemli sıhhat problemlerine yol açan sıkıntılar olduğunu vurgulayan Şık, “Gıda güvenliği açısından ülkemizdeki en kritik problem besinlere bulaşan toksik kimyasallar sorunudur, lakin bu sıkıntı ile ilgili bakanlığın çıtı çıkmıyor” dedi.
“Ülkemizde yeterli yapılandırılmış bir kontrol-denetim sistemi var, problem bu sistemin işlememesi” diyen Bülent Şık, evvelki yıllarda da yapılan kontrollere ve açıklanan listelere karşın firmaların bu kabahatleri işlemeye devam ettiğinin altını çizdi.
Konuyu Gazete Duvar’a pahalandıran Şık’ın Gizem Örnek’in sorularına verdiği karşılıkların ilgili kısımları şöyle:
“En kritik sıkıntı besinlere bulaşan toksik kimyasallar”
– Taklit ve tağşiş içeren eserler gündem oldu fakat besin güvenliğini tehlikeye atan asıl ögeler bunlar mı?
Taklit ve tağşiş değerli elbette. Bakanlığın halkı kandıran firmaları teşhir etmesi de kıymetli fakat artık yüzyıl öncesinde değiliz. Taklit ve tağşişin çok ötesine varan ve önemli sıhhat sıkıntılarına yol açan sorunlar var. Besin güvenliği açısından ülkemizdeki en kritik problem besinlere bulaşan toksik kimyasallar sıkıntısıdır, fakat bu sıkıntı ile ilgili bakanlığın çıtı çıkmıyor.
Örneğin ayçiçek yağına ya da zeytinyağına katılan tohum yağı kolza ise problem yalnızca taklit ve tağşişle sonlu kalmaz. Kolza, içinde erüsik asit isimli bir toksik kimyasal husus içerir. Erüsik asit çeşitli sıhhat sıkıntılarına yol açar. Kullanılan tohum yağının kolza değil de kanola olması ise diğer bir sıkıntıya işaret eder: Dünyada üretilen kanola yağlarının büyük bir kısmı GDO’ludur. Bu durumda da ülkemize GDO’lu kanola yağı ithal edilip edilmediği sorusu ortaya çıkar. Bu detaylar bakanlığın yapmış olduğu firma teşhiri listesinde yer almıyor.
– Pekala ya tespit edilmeyen, bu listede yer alan ya da almayan öteki eserler? Kanserojenler, pestisitler… Bakanlık nasıl bir kontrol düzeneği kurmalı?
Öncelikle şunu söyleyeyim, ülkemizde güzel yapılandırılmış bir kontrol-denetim sistemi var, sorun bu sistemin işlememesidir. Biraz evvel değindiğim arı eserleri örneği üzerinden durumun vahametini anlatmaya çalışayım. Tarım ve Orman Bakanlığı 2021’de arı ürünleri bildirimine dair bir taslak metin yayınladı, geçtiğimiz Nisan ayında da maddeleşti. Ancak taslak metin ile yayınlanan son metin ortasında önemli farklar var. Örneğin taslak metinde dört yaş altı çocuklara polen ve polenden mamul eserler satılamaz tabiri yer alıyordu. Bu yanlışsız bir sözdür. Lakin sonra görüyoruz ki bu tabir yayınlanan metinde yer almıyor. Yani bildirimden o söz çıkarılmış. Kolay bir detay üzere görünüyor bu lakin o denli değil.
Arı eserleri ve bitkisel çaylar hakkında son yıllarda çok önemli bir tartışma var akademik literatürde ve çeşitli sağlık kurumlarında. Avrupa Birliği Besin Güvenliği Otoritesi, Almanya Federal Risk Kıymetlendirme Enstitüsü üzere kurumlar polen ve bitkisel çaylarda bulunabilen pirolizidin alkaloitlerine dair kısıtlayıcı, halk sıhhatini muhafazaya yönelik tedbirler aldılar. Pirolizidin alkaloitleri tabiatta çeşitli bitkilerde bulunabilen ve tükettiğimiz eserlere bulaşabilen hiçbir ön belirti vermeden karaciğer kanserine yol açan çok toksik kimyasal hususlar. Hasebiyle eserlerde olup olmadığının denetim edilmesi, gebeler, çocuklar, yaşlılar, karaciğer hastaları başta olmak üzere hassas kümelerin tüketimlerini azaltacak tedbirlerin alınması gereklidir.
Ama ülkemiz piyasasına baktığımızda, girin rastgele bir internet satış sitesinde daha bir yaşındaki bebelerin bile sabah akşam kaşık kaşık polen tüketmesinin uygun olduğunu söz eden tekliflerle karşılaşıyoruz.
Şimdi soru şu: Bakanlık taslak metinde yer alan ve çocukların polen tüketmesini yasaklayan kararı neden metinden çıkardı? Buna kim karar verdi? Arı eserleri bildiriminin çıkarılmasında rol oynayan komitede kimler vardı, yani bölüm temsilcisi olanlar, akademik olarak komitede bulunanlar kimdi? Bu soruların cevabını bilmiyoruz. Bakanlığın bu sorulara da açık cevaplar vermesini talep edelim ve şunu soralım o vakit: Ülkemizde arı eserlerinde ve bitkisel çaylarda önemli bir besin güvenliği sorunu olan pirolizidin alkalotileri problemi neden bakanlığın gündeminde değil, taslak metinde yer alan esirgeyici karar neden çıkarıldı, halk sıhhatini bilhassa de çocuk sıhhatini muhafazaya yönelik bir tedbir neden alınmıyor?
Bu sorulara önemli bir karşılık alamadığımız sürece balda ya da kekikte taklit ve tağşiş yapan firmaların açıklanması buzdağının ucunu göstermektir. Siz bunlarla oyalanın demektir. Üstelik pirolizidin alkaloitleri sıkıntısı bir dolu problemden yalnızca biri, bu bahisteki örnekleri çoğaltabilirim. Örneğin pirolizidin alkaloitleri problemi kekik için de geçerli, ülkemizden AB ülkelerine gönderilen fakat pirolizidin alkaloitleri içerdiği için reddedilen eserlerin başında kekik geliyor. Kekik ya da bal örneği üzerinden sıkıntı, taklit tağşişin çok ötesinde.
Söyleşinin tamamı için .
|
“Yunanistan’da Müslüman, Türkiye’de gavur tohumu”; Kayıp bir neslin kıssası ‘Mübadele’
|
