Elazığ’ın merkeze bağlı Salkaya köyünde geçen yıl tarlasına vişne fidanı dikmek için çukur açan Mehmet Emin Sualp, toprağın altından çıkan renkli ve desenli yapıyı fark ettiğinde büyük bir şaşkınlık yaşadı. Evvel bunun ne olduğunu anlayamayan Sualp, durumu çabucak Elazığ Arkeoloji ve Etnografya Müzesi Müdürlüğü’ne bildirdi. Yetkililer, olay yerine gelerek birinci incelemeleri yaptıktan sonra burada değerli bir tarihi buluntunun olduğunu tespit etti ve hafriyat çalışmaları başlatıldı. Ortadan geçen bir yıl boyunca bölgede yürütülen titiz çalışmalar sonucunda, 84 metrekarelik büyük bir taban mozaiği gün yüzüne çıkarıldı.
Arkeologların yaptığı birinci incelemelere nazaran, mozaik tabanın Roma ya da erken Bizans periyoduna ilişkin olduğu iddia ediliyor. Mozaikte yer alan hayvan figürleri dikkat cazibeli bir çeşitliliğe sahip. Anadolu leoparı, kurt, domuz, dağ keçisi, geyik, tazı ve sülün üzere hayvanların resmedildiği taban mozaiği, devrin sanatsal ve kültürel zenginliğine dair kıymetli ipuçları sunuyor. Ayrıyeten, figürlerin ayrıntılı ve itinayla işlenmiş olması, bu yapıtın büyük bir ustalıkla yapıldığını gösteriyor.
Bölgede yapılan öbür hafriyat çalışmaları ise daha fazla tarihi kalıntının ortaya çıkarılmasına imkan sağladı. Mozaik alanının etrafında, kilise ve şarap imalathanesi olarak kullanıldığı düşünülen çeşitli yapı ve duvar kalıntılarına rastlandı. Bu bulgular, bölgenin tarih boyunca kıymetli bir yerleşim alanı olduğunu ve toplumsal hayatın hayli gelişmiş olduğunu işaret ediyor.
Kazı alanını ziyaret eden Elazığ Valisi Numan Hatipoğlu, buluntuların tarihi ve kültürel açıdan büyük bir kıymet taşıdığını belirterek, “Bir vatandaşımızın tarlasında yaptığı sıradan bir süreç, büyük bir tarihi keşfi beraberinde getirdi. Elde ettiğimiz bulgular, bölgenin varlıklı tarihini gözler önüne seriyor. Bu mozaik, Anadolu coğrafyasındaki tarihî çeşitliliğin ve zenginliğin bir yansıması niteliğinde. Taban mozaiğinde resmedilen hayvan figürleri ortasında Anadolu leoparı, kurt, domuz, dağ keçisi ve geyik üzere bölgeye mahsus çeşitler yer alıyor. Bu da devrin tabiat ve hayvan varlığını bize gösteriyor.” dedi.
Hatipoğlu, bu değerli yapıtın Elazığ’da sergilenmesi için gerekli hazırlıkların yapıldığını söz ederek, “Kazılar sonucunda şayet sergilenebilir nitelikte daha fazla eser ortaya çıkarılırsa, burayı bir açık hava müzesine dönüştürmeyi planlıyoruz. Aksi takdirde bu mozaik ve öbür buluntuları Elazığ Arkeoloji ve Etnografya Müzesi’nde sergilemeyi düşünüyoruz. Böylece hem kentin kültürel mirasına katkı sağlamış hem de turizm potansiyelimizi artırmış olacağız.” diye konuştu.
Bu kıymetli tarihi yapıyı tesadüfen bulan Mehmet Emin Sualp, yaşadığı memnunluğu ve gururu lisana getirdi. Sualp, “2020 yılında bu tarlayı satın aldım. Geçen yıl, tarlama vişne fidanı dikmek için çukur açarken, toprağın altında bu mozaik yapı ile karşılaştım. Evvel çok şaşırdım ve bunun ne olduğunu anlamadım. Daha sonra durumu Elazığ Arkeoloji ve Etnografya Müzesi’ne bildirdim. Onlar da gelip inceleme yaptılar ve burada hafriyat çalışmalarını başlattılar. Tarihi bir yapının ortaya çıkarılmasına vesile olduğum için hakikaten çok memnunum.” tabirlerini kullandı.
Kazı çalışmalarında misyon alan arkeologlar ve müze yetkilileri, bu cins keşiflerin, toplumun tarihi yapıtlara ve arkeolojiye olan ilgisini artıracağına dikkat çekiyor. Elazığ Arkeoloji ve Etnografya Müzesi Müdürü Ziya Kılınç, mozaik yapının taşıdığı kıymete vurgu yaparak, “Bu çeşit buluntular, geçmiş ile bugün ortasında değerli bir köprü oluşturuyor. Elazığ ve etrafında bu tıp tarihi yapıtların varlığı, bölgenin tarihî ve kültürel açıdan ne derece güçlü olduğunu gösteriyor. İlerleyen süreçte, bu bölgedeki hafriyat çalışmalarını daha da genişleterek, tarihin derinliklerine ışık tutmayı hedefliyoruz.” dedi.
Kazı çalışmalarının tamamlanmasının akabinde, ortaya çıkarılan yapıtların, uzmanlar tarafından titizlikle korunarak sergileneceği ve yerli-yabancı turistlerin ilgisine sunulacağı belirtiliyor. Bu keşif, Elazığ ve etrafında arkeolojik çalışmaların kıymetini bir defa daha gözler önüne serdi ve bölgenin tarihi mirasının gün yüzüne çıkarılması açısından büyük bir adım olarak bedellendiriliyor.